MARKAZIY BANK FOIZ STAVKALARINING TIJORAT BANKLARI LIKVIDLILIGIGA TA’SIRI
##semicolon##
foiz siyosati, likvidlilik riski, tijorat banklari, pul-kredit siyosati, markaziy bank.Abstrak
Maqolada Markaziy bankning foiz siyosati tijorat banklari likvidliligiga qanday ta’sir ko‘rsatishi empirik tahlil asosida o‘rganilgan. Tadqiqot 2020-2025 yillardagi ma’lumotlar asosida amalga oshirilib, likvidlilikning asosiy ko‘rsatkichlari, LCR, NSFR va LDR bilan foiz stavka dinamikasi o‘rtasidagi bog‘liqlik VAR va ARDL modellari orqali baholandi. Empirik natijalar foiz stavkasi oshishi banklar likvidliligini qisqa muddatda pasaytiradi, ammo uzoq muddatda bozor barqarorligini ta’minlash orqali ijobiy ta’sir ko‘rsatishini ko‘rsatdi. Shu bilan birga, foiz siyosati inflyatsiya, yalpi ichki mahsulot o‘sishi va pul bazasi orqali likvidlilik kanallari orqali ta’sir ko‘rsatishi aniqlandi. Ilmiy natijalar asosida Markaziy bank va tijorat banklari uchun foiz siyosatini optimallashtirish va likvidlilik boshqaruvini takomillashtirish bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
##submission.citations##
Berger, A. N., & Bouwman, C. H. S. (2022). Liquidity creation, investment, and growth. Journal of Economic Growth, 27(3), 255–283. https://doi.org/10.1007/s10887-021-09103-8
Tran, H. T., Bui, M. T., & Nguyen, H. V. (2023). The effectiveness of monetary transmission during COVID-19: Evidence from ASEAN banking systems. International Review of Financial Analysis, 88, 102620. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2023.102620
Guerra, P., Mendes, V., & Ferreira, F. (2022). Machine learning for liquidity risk modelling: A supervisory perspective. Economic Analysis & Policy, 76, 589–605. https://doi.org/10.1016/j.eap.2022.03.009
Chen, R.-R., Lin, C., & Zhao, Y. (2024). From liquidity risk to systemic risk: A use of knowledge graph. Journal of Financial Stability, 70, 101067. https://doi.org/10.1016/j.jfs.2023.101067
Niu, J., Zhang, J., & Wang, T. (2024). Liquidity hoarding and bank profitability: The role of economic policy uncertainty. Finance Research Letters, 61, 104482. https://doi.org/10.1016/j.frl.2024.104482
Ponomarenko, A. (2023). Policy sensitivity indicators and liquidity risk assessment in developing economies. Economic Systems, 47(4), 101235. https://doi.org/10.1016/j.ecosys.2023.101235
Tarkocin, C. (2024). Constructing early warning indicators for banks using supervised machine-learning models. International Review of Economics & Finance, 90, 315–334. https://doi.org/10.1016/j.iref.2024.04.002
Hussein, A. M., & Eissa, M. (2024). Financial stress, liquidity traps, and monetary policy responses. Journal of Policy Modeling, 46(2), 301–322. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2024.02.005
Lin, C., & Zhang, P. (2023). Capital adequacy, liquidity creation, and monetary tightening: Panel evidence from Asia. Pacific-Basin Finance Journal, 82, 102536. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2023.102536
Rahman, A., & Karim, M. R. (2023). Monetary policy, inflation, and liquidity creation: Evidence from South Asia. Economic Modelling, 124, 106379. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2023.106379
Gao, L., & Li, X. (2025). Interest rate transmission and liquidity dynamics in emerging markets. Emerging Markets Finance & Trade, 160, 108013. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2025.108013
Barongo, R. I., & Mbelwa, J. T. (2024). Using machine learning for detecting liquidity risk in banks. Machine Learning with Applications, 15, 100511. https://doi.org/10.1016/j.mlwa.2024.100511
Li, Y. (2025). The moderating role of inflation and interest rate on banking profitability. Emerging Markets Review. Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.ememar.2025.100.
Pham, H. S. T. (2021). Monetary policy and bank liquidity creation: Does bank size matter? Finance Research Letters. https://doi.org/10.1016/j.frl.2021.10.0
Demiralp, S. (2021). Negative interest rates, excess liquidity and retail deposits. Economics Letters, 136, 101429. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2021.101429
Aldasoro, I., Gambacorta, L., & Giudici, P. (2024). Network-based measures of bank liquidity risk. Journal of Financial Stability, 69, 101054. https://doi.org/10.1016/j.jfs.2023.101054
Caporale, G. M., & Girardi, A. (2022). Liquidity shocks and macro-financial stability in emerging economies. Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 80, 101609. https://doi.org/10.1016/j.intfin.2022.101609
Zhang, Y., & Liu, Q. (2025). Machine learning-based liquidity forecasting under interest rate volatility. Expert Systems with Applications, 238, 121755. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2025.121755
Mensi, W., & Kang, S. H. (2024). Global interest rate spillovers and banking sector liquidity. Economic Analysis and Policy, 81, 203–217. https://doi.org/10.1016/j.eap.2024.01.012
Bakhriddin Berdiyarov. (2021). Uzbekistan in banking practice: opportunities to use foreign experience to ensure liquidity and solvenity of commercial banks. In The 5th International Conference on Future Networks amp Distributed Systems (ICFNDS 2021), December 15, 16, 2021, Dubai, United Arab Emirates. ACM, New York, NY, USA, 15 pages. https://doi.org/10.1145/3508072.3508141
Nguyen, T. L. (2022). Bank liquidity creation and macroprudential policy in ASEAN economies. Emerging Markets Finance and Trade, 58(12), 3445–3464. https://doi.org/10.1080/1540496X.2021.1996721
Wu, C., & Xia, F. D. (2021). Negative interest rates and the transmission of monetary policy: Evidence from banking liquidity data. Journal of Monetary Economics, 121, 103–119. https://doi.org/10.1016/j.jmoneco.2021.03.004
Kim, D. S., & Park, J. H. (2024). The effects of policy rate changes on bank liquidity risk in Asia-Pacific. Economic Modelling, 119, 106274. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2024.106274
Bekaert, G., & Engstrom, E. (2020). Interest rate policy and liquidity premia in emerging economies. Journal of International Money and Finance, 104, 102129. https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2020.102129
Dinger, V., & Uzun, M. (2023). Central bank communication, expectations, and liquidity management. Journal of Macroeconomics, 77, 103459. https://doi.org/10.1016/j.jmacro.2023.103459
Shrestha, P. K., & Adhikari, R. (2025). Forecasting bank liquidity using deep learning approaches. Finance Research Letters, 62, 104551. https://doi.org/10.1016/j.frl.2025.104551