MARKAZIY BANK FOIZ STAVKALARINING TIJORAT BANKLARI LIKVIDLILIGIGA TA’SIRI

MARKAZIY BANK FOIZ STAVKALARINING TIJORAT BANKLARI LIKVIDLILIGIGA TA’SIRI

Mualliflar

  • Berdiyarov Bahriddin Tavasharovich Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston milliy universiteti professori, iqtisodiyot fanlari doktori, professor

##semicolon##

foiz siyosati, likvidlilik riski, tijorat banklari, pul-kredit siyosati, markaziy bank.

Abstrak

Maqolada Markaziy bankning foiz siyosati tijorat banklari likvidliligiga qanday ta’sir ko‘rsatishi empirik tahlil asosida o‘rganilgan. Tadqiqot 2020-2025 yillardagi ma’lumotlar asosida amalga oshirilib, likvidlilikning asosiy ko‘rsatkichlari, LCR, NSFR va LDR bilan foiz stavka dinamikasi o‘rtasidagi bog‘liqlik VAR va ARDL modellari orqali baholandi. Empirik natijalar foiz stavkasi oshishi banklar likvidliligini qisqa muddatda pasaytiradi, ammo uzoq muddatda bozor barqarorligini ta’minlash orqali ijobiy ta’sir ko‘rsatishini ko‘rsatdi. Shu bilan birga, foiz siyosati inflyatsiya, yalpi ichki mahsulot o‘sishi va pul bazasi orqali likvidlilik kanallari orqali ta’sir ko‘rsatishi aniqlandi. Ilmiy natijalar asosida Markaziy bank va tijorat banklari uchun foiz siyosatini optimallashtirish va likvidlilik boshqaruvini takomillashtirish bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

##submission.citations##

Berger, A. N., & Bouwman, C. H. S. (2022). Liquidity creation, investment, and growth. Journal of Economic Growth, 27(3), 255–283. https://doi.org/10.1007/s10887-021-09103-8

Tran, H. T., Bui, M. T., & Nguyen, H. V. (2023). The effectiveness of monetary transmission during COVID-19: Evidence from ASEAN banking systems. International Review of Financial Analysis, 88, 102620. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2023.102620

Guerra, P., Mendes, V., & Ferreira, F. (2022). Machine learning for liquidity risk modelling: A supervisory perspective. Economic Analysis & Policy, 76, 589–605. https://doi.org/10.1016/j.eap.2022.03.009

Chen, R.-R., Lin, C., & Zhao, Y. (2024). From liquidity risk to systemic risk: A use of knowledge graph. Journal of Financial Stability, 70, 101067. https://doi.org/10.1016/j.jfs.2023.101067

Niu, J., Zhang, J., & Wang, T. (2024). Liquidity hoarding and bank profitability: The role of economic policy uncertainty. Finance Research Letters, 61, 104482. https://doi.org/10.1016/j.frl.2024.104482

Ponomarenko, A. (2023). Policy sensitivity indicators and liquidity risk assessment in developing economies. Economic Systems, 47(4), 101235. https://doi.org/10.1016/j.ecosys.2023.101235

Tarkocin, C. (2024). Constructing early warning indicators for banks using supervised machine-learning models. International Review of Economics & Finance, 90, 315–334. https://doi.org/10.1016/j.iref.2024.04.002

Hussein, A. M., & Eissa, M. (2024). Financial stress, liquidity traps, and monetary policy responses. Journal of Policy Modeling, 46(2), 301–322. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2024.02.005

Lin, C., & Zhang, P. (2023). Capital adequacy, liquidity creation, and monetary tightening: Panel evidence from Asia. Pacific-Basin Finance Journal, 82, 102536. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2023.102536

Rahman, A., & Karim, M. R. (2023). Monetary policy, inflation, and liquidity creation: Evidence from South Asia. Economic Modelling, 124, 106379. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2023.106379

Gao, L., & Li, X. (2025). Interest rate transmission and liquidity dynamics in emerging markets. Emerging Markets Finance & Trade, 160, 108013. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2025.108013

Barongo, R. I., & Mbelwa, J. T. (2024). Using machine learning for detecting liquidity risk in banks. Machine Learning with Applications, 15, 100511. https://doi.org/10.1016/j.mlwa.2024.100511

Li, Y. (2025). The moderating role of inflation and interest rate on banking profitability. Emerging Markets Review. Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.ememar.2025.100.

Pham, H. S. T. (2021). Monetary policy and bank liquidity creation: Does bank size matter? Finance Research Letters. https://doi.org/10.1016/j.frl.2021.10.0

Demiralp, S. (2021). Negative interest rates, excess liquidity and retail deposits. Economics Letters, 136, 101429. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2021.101429

Aldasoro, I., Gambacorta, L., & Giudici, P. (2024). Network-based measures of bank liquidity risk. Journal of Financial Stability, 69, 101054. https://doi.org/10.1016/j.jfs.2023.101054

Caporale, G. M., & Girardi, A. (2022). Liquidity shocks and macro-financial stability in emerging economies. Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 80, 101609. https://doi.org/10.1016/j.intfin.2022.101609

Zhang, Y., & Liu, Q. (2025). Machine learning-based liquidity forecasting under interest rate volatility. Expert Systems with Applications, 238, 121755. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2025.121755

Mensi, W., & Kang, S. H. (2024). Global interest rate spillovers and banking sector liquidity. Economic Analysis and Policy, 81, 203–217. https://doi.org/10.1016/j.eap.2024.01.012

Bakhriddin Berdiyarov. (2021). Uzbekistan in banking practice: opportunities to use foreign experience to ensure liquidity and solvenity of commercial banks. In The 5th International Conference on Future Networks amp Distributed Systems (ICFNDS 2021), December 15, 16, 2021, Dubai, United Arab Emirates. ACM, New York, NY, USA, 15 pages. https://doi.org/10.1145/3508072.3508141

Nguyen, T. L. (2022). Bank liquidity creation and macroprudential policy in ASEAN economies. Emerging Markets Finance and Trade, 58(12), 3445–3464. https://doi.org/10.1080/1540496X.2021.1996721

Wu, C., & Xia, F. D. (2021). Negative interest rates and the transmission of monetary policy: Evidence from banking liquidity data. Journal of Monetary Economics, 121, 103–119. https://doi.org/10.1016/j.jmoneco.2021.03.004

Kim, D. S., & Park, J. H. (2024). The effects of policy rate changes on bank liquidity risk in Asia-Pacific. Economic Modelling, 119, 106274. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2024.106274

Bekaert, G., & Engstrom, E. (2020). Interest rate policy and liquidity premia in emerging economies. Journal of International Money and Finance, 104, 102129. https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2020.102129

Dinger, V., & Uzun, M. (2023). Central bank communication, expectations, and liquidity management. Journal of Macroeconomics, 77, 103459. https://doi.org/10.1016/j.jmacro.2023.103459

Shrestha, P. K., & Adhikari, R. (2025). Forecasting bank liquidity using deep learning approaches. Finance Research Letters, 62, 104551. https://doi.org/10.1016/j.frl.2025.104551

##submission.downloads##

Nashr qilingan

2025-10-31